Obowiązek udziału w spisie powszechnym został uregulowany w art. 6 ust. 3 i art. 9 ust. 1 ustawy o statystyce publicznej (Dz. U z 2021 r. poz. 955).

Odmowa udzielenia informacji w spisie powszechnym, na podstawie art. 57 ustawy o statystyce publicznej (Dz. U z 2021 r. poz. 955), podlega karze grzywny.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1775), obowiązkową metodą przekazania danych przez osoby fizyczne objęte spisem powszechnym jest samospis internetowy. Samospis można wykonać samodzielnie, za pomocą własnego urządzenia (komputera stacjonarnego, laptopa, smartfona itd.), bądź  w najbliższym urzędzie gminy. Urzędy gmin utworzyły w tym celu stanowiska komputerowe  z dostępem do Internetu, z których można skorzystać bezpłatnie. O ile zajdzie konieczność, Urząd Gminy zapewnia wsparcie upoważnionego pracownika Urzędu Gminy w realizacji samospisu przez Internet.

Spisem powszechnym objęte są: osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami, osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania oraz mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami (ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r.; Dz. U. z 2019 r. poz. 1775).

Równolegle z samospisem w spisie powszechnym, prowadzone są wywiady telefoniczne.

Kontaktu ze strony rachmistrza mogą spodziewać się osoby, które dotychczas nie spisały się samodzielnie przez Internet lub telefon na infolinii spisowej. Przypominamy, że zgodnie z art. 17a ust. 1-3 ustawy  o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r., nie można odmówić przekazania danych rachmistrzowi kontaktującemu się z osobami fizycznymi objętymi spisem. Oznacza to, że czas na samospis mamy do momentu, gdy skontaktuje się z nami rachmistrz.

W jaki sposób rachmistrz może się z nami skontaktować?

W przypadku wywiadów telefonicznych, niezależnie od województwa, rachmistrzowie dzwonią z numerów: 22 828 88 88 lub 22 279 99 99. Rachmistrz może również zapukać do drzwi naszego mieszkania w celu przeprowadzenia wywiadu bezpośredniego.

Jak zweryfikować tożsamość rachmistrza?

Można to zrobić w prosty sposób:

• poprzez specjalnie przygotowaną aplikację dostępną na stronie https://spis.gov.pl/ ,
• dzwoniąc na infolinię spisową pod numer 22 279 99 99, (po uzyskaniu połączenia wybierz 1 – Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, a następnie 2 – weryfikacja tożsamości rachmistrza).

Każdy rachmistrz posiada identyfikator, którym legitymuje się na prośbę respondenta (informacje o identyfikatorze rachmistrza).

Po pozytywnej weryfikacji tożsamości rachmistrz przeprowadzi spis.

W przypadku uzasadnionych wątpliwości dotyczących wiarygodności i rzetelności rachmistrza spisowego, zaistniały incydent należy niezwłocznie zgłosić na infolinię spisową lub do właściwego Gminnego Biura Spisowego w swoim miejscu zamieszkania.

Osoby wykonujące prace spisowe zobowiązane są do przestrzegania tajemnicy statystycznej określonej w art. 10 o statystyce publicznej (Dz. U z 2021 r. poz. 955) i wykonują te prace po przeszkoleniu i pouczeniu o istocie tajemnicy statystycznej oraz po złożeniu pisemnego przyrzeczenia (art. 29 ust. 1 ustawy o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r.).

Obowiązek realizacji spisów nakłada na państwa członkowskie Unii Europejskiej art. 4 Rozporządzenia (WE) nr 763/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z 9.07.2008 r. Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 997, z późn. zm.) wskazuje, że udział w badaniu jest obowiązkowy, a realizacja spisu wymaga odrębnej ustawy (art. 9. ustawy o statystyce publicznej). Ustawa o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. została podpisana  9 sierpnia 2019 r. , opisano w niej szczegółowe warunki realizacji tego badania.