Sołectwo Osina

Cmentarzysko kurhanowe - Wpisane do rejestru zabytków Nr A-1336.
Cmentarzysko kurhanowe z epoki późnego brązu oraz wczesnego średniowiecza. Rozpoznano 206 kopców ziemnych o średnicy podstawy od kilku do 30 m i wysokości od kilkudziesięciu cm do 3 m. Cmentarzysko w Osinie należy do największych pół kurhanowyh zachowanych na Pomorzu Zachodnim.
Pole kurhanowe położone jest po obu stronach toru kolejowego relacji Szczecin – Kołobrzeg, około 1250-1750 m na płn-wsch. Od stacji kolejowej w Osinie, na płd od rzeki Pilesza, po obu stronach jej dopływu – rzeczki Leśnica. Cmentarzysko zlokalizowane na gruntach leśnych Nadleśnictwa Nowogard.
Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP - Wpisany do rejestru zabytków Nr 963
Kościół w Osinie leży w najstarszej części wsi, na wzgórzu Grodno, którego zbocza opadają stromo ku płynącej u jego stóp Stepnicy.
Pierwszą świątynię wzniesiono z bloków granitowych na planie prostokąta już w XIV wieku. Podczas przebudowy w połowie XIX wieku zaopatrzono ją w sygnaturkę w stylu nowogardzkim lożę kolatorską. Patronat nad świątynią sprawowali dziedzice miejscowego majątku.
Do najstarszego wyposażenia kościoła należała romańska chrzcielnica z czerwonego granitu o średnicy 92 cm, którą Rzeszowski datuje na XII – XIII wiek. Aż do 1945 roku kościół w Osinie miał status parafii. Po wojnie długo pozostawał w ruinie, aż w 1981 roku został gruntownie przebudowany i poświęcony 23 października 1983 roku pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP. Erekcji nowej parafii, należącej do dekanatu Maszewo, dokonano 31 maja 1982 roku.
Park podworski - Wpisany do rejestru zabytków Nr 945
Założony prawdopodobnie na przełomie XVIII/XIX w., swobodny, krajobrazowy. Położony na wzgórzu stromo opadającym ku rzece Stepnicy. Zachował się cenny starodrzew komponowany (w tym wiele okazów o charakterze pomników przyrody). W części płn-wsch. położony jest cmentarz rodowy z monumentalnym krzyżem wykutym z granitu (z herbem rodu von Lowitzow).Pałac zniszczony w 1945 r., nie zachowany.
Cmentarz polowy - Wpisany do rejestru zabytków Nr 1157
Założony pod koniec w. po płd stronie wsi, przy drodze do Przypólska. Czytelna jest zbliżona do kwadratu parcela, z bramą od strony drogi. Aleja lipowa wyznacza krzyżowo podział cmentarza na kwatery. Zachowane są w części obiekty sepulkralne i starodrzew komponowany.

Obiekty o wartościach kulturowych

Obiekt (funkcja pierwotna)	Adres	Materiał	Datowanie	Ochrona Konserwatorska
Kościół		Murowany	XIV w.	Nr rej. 963
Kapliczka przydrożna		Murowana	1 ćw. XX w.	Ewidencja
Dworzec kolejowy		Murowany	Lata 80-te XIX w.	Ewidencja
Magazyn kolejowy		Ryglowy	Lata 80-te XIX w.	Ewidencja
Chałupa	Nr 1	Murowana	Pocz. XX w.	Ewidencja
Bud. inwent.	Nr 1	Rygl./mur.	Pocz. XX w.	Ewidencja
Chałupa	Nr 3	Murowana	Pocz. XX w.	Ewidencja
Chałupa	Nr 4	Murowana	Pocz. XX w.	Ewidencja
Chałupa	Nr 5	Rygl./mur.	3 ćw.XIX w. przebud. pocz. XX w.	Ewidencja
Chałupa	Nr 7	Rygl./mur.	3 ćw. XIX w.	Ewidencja
Bud. inwent.	Nr 7	Ryglowy	3 ćw. XIX w.	Ewidencja

Wieś Osina (niem, Schőnhagen) wywodzi się z istniejącej już na przełomie IX/X w. prastarej osady słowiańskiej, założonej na niewielkim wzgórzu położonym na dawnym rozlewisku rzeki Stepnicy. Pierwszy pisany przekaz o wsi pochodzi z 1331 r., zaś następne dane o wsi pochodzą z wieku XV. Jej niemiecka nazwa oznacza osadę położoną w pięknej okolicy (schőn – piękny, Hagen – teren ogrodzony). Polską nazwę ustalił w roku 1934 ksiądz Kozierowski od pobliskiego wzgórza Espen Berg (niem. Espe – osika, osina).
W II połowie XV w. (od 1477 r.) lenno rycerskie Osina było podzielone między dwa rody rycerskie:

część A – należała do rodu von Flemming,
część B – była we władaniu rodu von Petersdorff.

Do dóbr von Flemmingów należał folwark polny i owczarnia oraz wszystkie istniejące wtedy gospodarstwa chłopskie.

Druga część lenna, tj. lenno von Petersdorffów stanowiła niewielkie gospodarstwo polowe z owczarnią, pozbawiona zaś była zagród chłopskich.
W 1629 r. lenno Flemmingów kupuje junkier pruski – kapitan Johann Christoph von Döberitz. W 1795 r. Georg Christoph von Petersdorff sprzedaje drugą część lenna Osiny potomkowi Johanna Christopha von Döberitz – podpułkownikowi Georgowi Ludwikowi von Döberitz. W ten sposób od roku 1795 wszystkie dobra rycerskie Osiny zostają scalone we władaniu jednej junkierskiej rodziny – von Döberitz.
W regencyjnych spisach folwarków z 1892 i 1905 r. gospodarstwo folwarczne występuje jako całość, zaś w regencyjnych spisach własności ziemskich z lat 1914, 1920 i 1929 figuruje podział gospodarstw folwarcznych na część A i część B oraz tzw. Vorwerk Augustenhof. Folwark B powstał prawdopodobnie w II połowie XIX w. Od początków XIX w. i w XX w. następuje wielokrotna zmiana właścicieli dóbr junkierskich. W 1803 dobra von Döberitzów zostają sprzedane wysokiemu urzędnikowi powiatowemu, którym jest Johann Christian Schmidt, zaś w latach 1863-1867 dobrami włada Wilhelm Sauberzweig, a potem radca państwowy niejaki Schulze. W 1884 r. całość majątku należy do rodziny von Massow (z Maszewa).
W roku 1892 właścicielem majątku (o pow. 672 ha) jest von Dewitz, który około roku 1912 sprzedaje folwark junkrowi – Karlowi Friedrichowi von Lowitzow. W rękach tej rodziny majątek pozostaje do roku 1945 (ostatnia właścicielką jest Johanna von Lowitzow).

W końcu XIX wieku obszar dworski obejmował 693 ha żyznej ziemi oraz 27 budynków, w tym 13 mieszkalnych. Gmina wiejska posiadała 243 ha ziemi uprawianej przez 19 gospodarzy oraz 41 budynków, w tym 17 mieszkalnych. Cała wieś liczyła łącznie 233 mieszkańców.

W 1883 r. wybudowano obok Osiny linię kolejową Szczecin – Kołobrzeg.

Według źródeł z 1914 r. (spis ziemski), areały oddzielnych folwarków były następujące:

folwark A – 514 ha,
folwark B – 124 ha.

Do lat 20-tych XX w. podwórza folwarczne były wyraźnie oddzielone od zespołu pałacowego. Obecnie po obiektach tych nie ma żadnych śladów. Pałac został całkowicie zniszczony w 1945 r. Na jego miejscu można znaleźć zachowane częściowo relikty nekropolii rodziny von Lowitzów (w gęstych zaroślach podworskiego parku).
W 1939 r. liczba mieszkańców wzrosła do 250, natomiast gospodarzy nadal było 19. Do roku 1970 w Osinie było samodzielne PGR, a od 1971 r. siedziba Kombinatu PGR, w skład którego weszły zakłady rolne m.in. Bodzęcin, Kikorze, Węgorzyce oraz PGR-y w gminach Nowogard i Maszewo.
Lokalizacja siedziby KPGR-u spowodowała istotne zmiany w strukturze funkcjonalno-przestrzennej i wyposażeniu. We wsi skoncentrowano budownictwo mieszkaniowe, które przybrało charakter osiedla miejskiego, wielokondygnacyjnego. Rozbudowano zaplecze produkcyjno-usługowe i magazynowe. Na terenie ośrodka Zakładu Rolnego zlokalizowano fermę bydła mlecznego na 1500 stanowisk, w większości o technologii rusztowej.

Osina –siedziba władz gminy, wieś położona 11 km na południowy – zachód od Nowogardu, licząca 912 mieszkańców (stan na 1.09.2008 r.). Przez miejscowość przebiega linia kolejowa Goleniów - Kołobrzeg. Starsza część miejscowości ciągnie się wzdłuż drogi do Przypólska, młodsza wzdłuż szosy
z Węgorzyc do Kikorzy. Przez Osinę przepływa rzeka Stepnica. Najwyższe wzniesienie sięga tutaj 68 m n.p.m. Typ wsi – wielodrożnica z zachowanymi elementami owalnicy.
W pobliżu torów kolejowych wznosi się pagórek zwany JANA, który prawdopodobnie jest prasłowiańskim kurhanem z okresu grobów skrzynkowych. Płaskie wzgórze morenowe zwane GRONDEM, na którym stoi dzisiejszy kościół, jest wczesnośredniowiecznym grodziskiem słowiańskim oraz miejscem pogańskiego kultu.